𝗖𝘆𝗸𝗹 𝘇𝗮𝗽𝗮𝗰𝗵𝘆 𝗻𝗮𝘁𝘂𝗿𝗮𝗹𝗻𝗲 𝘄 𝘀𝘇𝘁𝘂𝗰𝗲 - 𝗽𝗮̨𝗸𝗶 𝗴𝗼𝘇́𝗱𝘇𝗶𝗸𝗼́𝘄 (𝘀𝘆𝘇𝘆𝗴𝗶𝘂𝗺 𝗮𝗿𝗼𝗺𝗮𝘁𝗶𝗰𝘂𝗺)

Tydzień temu mogliście przeczytać o kwiatach goździków, dzisiaj chcę przedstawić goździki znane jako przyprawa, która gości najczęściej na święta Bożego Narodzenia oraz w rozgrzewających jesienno - zimowych dodatkach do kawy i herbaty.

Pąki goździków, bo o nich dzisiaj mowa to całkowicie inna roślina niż kwiaty goździków. Pierwsze wzmianki o goździkach odnajduje się w azjatyckiej literaturze z okresu Han. W VIII wieku goździki stały się jedną z głównych przypraw w handlu z Europą.

„Najmocniejsze w smaku ze wszystkich ostrych przypraw”, „goździki są ciepłe, aromatyczne, przypominające kamforę, lekko pieprzne”.

„Przychodzą na myśl takie słowa, jak leczniczy, rozgrzewający, słodki, utrzymujący się i odrętwiający, nadając oczyszczającą podniebienie świeżość i słodki, pikantny smak”. Tak o goździkach wyraził się Ian Hemphill, autor książki “The Spice & Herb Bible” (którą bardzo polecam).

Lasy goździkowe oraz ich zapach tak bardzo zachwyciły mieszkańców wysp indonezyjskich, że na wyspie Moluccas młodzi rodzice po narodzeniu pierwszego dziecka sadzili w swoim otoczeniu wiecznie zielone drzewo zwane drzewem goździkowym, które zawsze musi widzieć morze by się dobrze rozwijać. W przekazach od żeglarzy krążyły opowieści, że gdy wiatr był odpowiedni i wystarczająco silny roznosił zapach goździków daleko nad wody Oceanu Indyjskiego.

𝗦ł𝗼𝘄𝗼 “𝗴𝗼𝘇́𝗱𝘇𝗶𝗸” pochodzi od starofrancuskiego połączenia słowa “clou” z łacińskim “clavus” oznaczającego gwóźdź co nawiązuje do jego kształtu. Na Zanzibarze goździki nazywa się “garanful” co oznacza “liść orzecha”.

Najznakomitsze przyprawy świata w tym również żywice takie jak mirra i kadzidłowiec od wieków były narażone na chciwość i zachłanność religijną oraz ekonomiczną ludzi, goździki również znalazły się w tym gronie (mimo XXI wieku nadal w handlu przyprawami mają udział ganki). Goździki były sprawcami toczenia wojen by mieć do nich wyłączne prawa. Był czas, kiedy rząd Holenderski kontrolował całkowicie wyspy Moluki gdzie rosły goździki niszcząc wszystkie drzewa rosnące poza wyspą stając się na długi czas monopolistą w handlu goździkami. Francuzi na początku XIX wieku przemycili sadzonki i rozpoczęli uprawę drzew goździkowych na wyspach Pemba i Zanzibaru.

Suszone pąki goździków do dzisiaj mają swoją mocną symbolikę ze względu na swój zapach oraz szereg właściwości aromaterapeutycznych, leczniczych i kulinarnych.

Co roku w okolicach Świąt Bożego Narodzenia pojawiają się pomandery, których początki sięgają średniowiecza a nawet wcześniej, pomarańcze nabijane goździkami, goździki znajdziemy również w judaizmie oraz w żywym zwyczaju kurdyjskim, co łączy w jedno pachnące pomandery z różnych kultur? 𝗻𝗮𝘇𝘆𝘄𝗮𝗻𝗲 𝘀𝗮̨ 𝗼𝗻𝗲 “𝗴𝗼𝘇́𝗱𝘇𝗶𝗸𝗼𝘄𝘆𝗺𝗶 𝗷𝗮𝗯ł𝗸𝗮𝗺𝗶”.

𝗣𝗿𝘇𝘆𝗷𝗿𝘇𝘆𝗷𝗺𝘆 𝘀𝗶𝗲̨ 𝗯𝗹𝗶𝘇̇𝗲𝗷 𝗸𝘂𝗿𝗱𝘆𝗷𝘀𝗸𝗶𝗲𝗷 𝘁𝗿𝗮𝗱𝘆𝗰𝗷𝗶 “𝗴𝗼𝘇́𝗱𝘇𝗶𝗸𝗼𝘄𝘆𝗰𝗵 𝗷𝗮𝗯ł𝗲𝗸”.

Dawne przekazy mówią, że nabijanie jabłek pachnącymi goździkami istnieje w Kurdystanie od setek lat. Początkowo pachnące jabłko było wyrazem wyrażenia najgłębszych uczuć, miłości oraz żalu osobie spoza małżeństwa. Obecnie goździkowy pomander wręcza się osobie, którą się kocha. W niektórych rejonach goździkowe jabłka służyły jako symboliczny wyraz zawarcia pokoju.

𝗣𝗼𝗺𝗮𝗿𝗮𝗻́𝗰𝘇𝗮 𝗻𝗮𝗸ł𝘂𝘁𝗮 𝗴𝗼𝘇́𝗱𝘇𝗶𝗸𝗮𝗺𝗶 𝘄 𝗲𝗽𝗼𝗰𝗲 𝘄𝗶𝗸𝘁𝗼𝗿𝗶𝗮𝗻́𝘀𝗸𝗶𝗲𝗷 była podarowywana jako pomander, który wskazywał na ciepłe uczucia wobec obdarowanej osoby.

Średniowieczni lekarze bardzo poważali moc goździków, szczególnie, kiedy nastały czasy zarazy i stały się popularne pomandery oraz woreczki ziołowe, których głównym celem było odpychanie śmiercionośnych odorów w ich składzie oprócz żywic, ambry i innych ziół znajdowały się suszone goździki.

Jeżeli interesuje Cię olfaktoryczna historia zarazy zajrzyj tutaj:https://bottanicum.pl/blog/zapach-zarazy-i/

Po dłuższym czasie zorientowano się że pomandery mimo drogocennych składników nie mają w sobie aż takiej mocy magicznej ani leczniczej by poradzić sobie ze śmiercionośnymi zarazami, pomandery również te z goździków stały się symbolem statusu ekonomicznego oraz społecznego osób, które je posiadały.

𝗣𝗮̨𝗸𝗶 𝗴𝗼𝘇́𝗱𝘇𝗶𝗸𝗼́𝘄 𝘄 𝗽𝗲𝗿𝗳𝘂𝗺𝗶𝗮𝗿𝘀𝘁𝘄𝗶𝗲.

Na chińskich dworach przez wiele stuleci panował zwyczaj ssania goździków w ustach podczas audiencji u cesarza by perfumować swój oddech.

Goździki ze względu na swój mocny zapach dawniej wykorzystywano w kulinariach nie tylko ze względu przyprawowego, doskonale maskowały podpsutą żywność.

W perfumiarstwie wykorzystuje się olejek eteryczny z pąków goździków (jest również olejek eteryczny z liści), który ma w swoim składzie chemicznym sporo eugenolu, substancji wykorzystywanej jako środek przeciwbólowy i bakteriobójczy.

Eugenol nadaje goździkom charakterystyczny pikantno słodki charakter.

Można również spotkać mięsisty absolut z pączków goździków, który jest rzadkością w kompozycjach perfumiarskich, nie miałam jeszcze do czynienia z absolutem z goździków więc nie napiszę nic więcej na razie w jego temacie.

Do olejku eterycznego można się zrazić komponując różne akordy, dzieje się tak często na początku drogi w świecie olfaktorycznych odkryć. Olejek eteryczny z pąków goździków ma wielką moc przebicia się przez wiele nut, nieumiejętnie użyty całkowicie zdominuje kompozycję nie zostawiając miejsca dla pozostałych materiałów, natomiast użyty z delikatnością nada głębi, czasami kwiecistości oraz smakowitego wyrazu, w zależności z czym go połączysz i w jakiej ilości. Lubię dodawać sznytu goździkami w kompozycjach drzewnych, które wydają mi się zbyt ponure i ciężkie.

Włączając suszone goździki do kadzideł zdezynfekujesz powietrze oraz oczyścisz przestrzeń wokoło jednocześnie zapraszając miłość i dobrobyt tworząc ciepłą atmosferę poprzez aromatyczny dym spalanych goździków, które pięknie zagrają ze skórkami pomarańczy, płatkami róż i słodkimi żywicami.

Kadzidłem z goździków odstraszysz mrówki

ps. Natknęłam się na japońskie kotły goździkowe z porcelany, są w katalogach sztuki japońskiej, natomiast nie mogę się doszukać czym one były, mam swoje tropy, że może w kulinariach były używane. Czy jest tutaj ktoś kto zna język japoński, albo zajmuje się kulturą oraz sztuką i byłby mi w stanie pomóc ustalić do czego służyły kotły goździkowe i jaka jest ich etymologia?

𝗢𝗯𝗿𝗮𝘇 𝗽𝗶𝗲𝗿𝘄𝘀𝘇𝘆 jest kohbarem - to rytualne obrazy ścienne malowane najczęściej z okazji małżeństwa. Artystka Amrita Das powiedziała o swoim malowidle, kiedy powstawało „myślałam tylko o lotosie, bambusie i słodkim zapążachu goździków”.

Lotos symbolizuje tutaj kobiecość, ciemne linie to bambusowy gaj symbolizujący męskość. Goździki dla Hindusów są ważnym symbolem chroniącym dzieci i nowożeńców przed złym okiem.

Obraz Amrity przedstawia symbolikę małżeństwa opartą na wzajemnym szacunku kobiety i mężczyzny oraz równości w małżeństwie.

𝗢𝗯𝗿𝗮𝘇 𝗱𝗿𝘂𝗴𝗶 to dzieło Aldbarandino da Siena ok. 1445 rok.

𝗢𝗯𝗿𝗮𝘇 𝘁𝗿𝘇𝗲𝗰𝗶 przedstawia rolników pracujących przy goździkach z Zanzibaru, autorką obrazu jest Linda Dalal Sawaya.

𝗢𝗯𝗿𝗮𝘇 𝗰𝘇𝘄𝗮𝗿𝘁𝘆 przedstawia bogatego dostojnika, pamiętnikarza namalowanego przez Adriaena Hannemana w latach 1650.

𝗢𝘀𝘁𝗮𝘁𝗻𝗶𝗲 𝘇𝗱𝗷𝗲̨𝗰𝗶𝗲 przedstawia kurdyjskie jabłko miłości, autor nieznany, zdjęcie z zasobów internetu.

opracowała Monika Opieka