Dzisiaj obchodzimy “𝗠𝗶𝗲̨𝗱𝘇𝘆𝗻𝗮𝗿𝗼𝗱𝗼𝘄𝘆 𝗗𝘇𝗶𝗲𝗻́ 𝗠𝗼́𝘇𝗴𝘂” temat ten fascynuje mnie od wielu lat, pojawił się dużo wcześniej niż zapach bo już w szkole średniej kupowałam specjalistyczne pisma by poznawać jego funkcjonowanie, do dzisiaj mnie ekscytuje.

𝗝𝗮𝗸 𝘀𝗶𝗲̨ 𝗺𝗮 𝘇𝗮𝗽𝗮𝗰𝗵 𝗱𝗼 𝗺𝗼́𝘇𝗴𝘂? to dosyć skomplikowane i nadal bardzo zagadkowe, powstaje coraz więcej badań na temat tego jak mózg czyta zapachy, lecz ciągle jest więcej pytań niż odpowiedzi. Postaram się przybliżyć ten fascynujący temat w miarę zwięźle

Wiadomym jest, że zapachy mogą kontrolować mózg oraz prowokować wybory w bardzo szybkim tempie co może nasuwać myśl, że działamy instynktownie, widać to szczególnie w działaniach marketingowych gdzie wykorzystywane są specjalnie wybrane aromaty, które mają wywołać określone zachowanie. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy iż dokonało jakiegoś wyboru kierując się zmysłem węchu. Zapachy mają ogromny wpływ na nasze emocje, nastrój oraz zdrowie (toksyczne zapachy, broń biologiczna oraz dobór partnera, nie tylko chodzi tutaj o feromony, po zapachu podświadomie jesteśmy w stanie wiele zczytywać).

Człowiek ciągle oddycha a co za tym idzie? w każdej sekundzie swojego życia wprowadza zapach do organizmu, nie zawsze go dosłownie wyczuwamy. Nasz mózg bez chwili wytchnienia analizuje aromaty, które wąchamy, nawet podczas snu. Każdy zapach wywołuje określone reakcje w mózgu.

Dawne badania na temat zapachu głosiły iż ukrwienie mózgu chroni go przed szkodliwymi substancjami chemicznymi unoszącymi się w powietrzu, obecnie wiadomo już że było to błędne założenie, toksyczne zapachy mogą wywołać emocjonalny zamęt i uszkodzić zdrowy mózg, który będzie bardziej podatny na stany lękowe oraz depresję.

Bywają zapachy, które są bardzo niebezpieczne dla naszych mózgów, najgorsze jest to, że nie zawsze jesteśmy je w stanie wyczuć.

Naukowcy próbują wyjaśnić dlaczego w większości przypadków zapach róży rejestruje się w naszym mózgu jako słodki i dla większości przyjemny, dlaczego jest cała gama zapachów budzących obrzydzenie lub strach, ciągle niewiele wiadomo jest jak działają neurony, które tworzą treści zapachów. Zagadką również pozostaje w jaki sposób mózg przetwarza zmysłowe informacje przekładające się na percepcję.

𝗡𝗼 𝗱𝗼𝗯𝗿𝘇𝗲, 𝘄𝗶𝗲̨𝗰 𝗰𝗼 𝘄𝗶𝗲𝗺𝘆 𝗻𝗮 𝘁𝗲𝗺𝗮𝘁 𝘇𝗮𝗽𝗮𝗰𝗵𝘂 𝗶 𝗺𝗼́𝘇𝗴𝘂?

Według przeprowadzonych badań liczy się szybkość przetwarzania zapachów, które trafiają do mózgu i właśnie ta szybkość decyduje czy zapach jest uważany za przyjemny czy nie.

Zespół naukowców z Uniwersytetu Tokijskiego stworzył urządzenie, które dostarcza do ludzkiego mózgu 10 różnych zapachów. Osobom uczestniczącym w badaniu zakładano czepki z elektroencefalogramem (EEG), które rejestrowały sygnały wewnątrz mózgu podczas podawania do wąchania wybranych zapachów. Badanie ujawniło, że mózg wykrywał aromaty dużo wcześniej zanim zapach był świadomie odbierany przez badanego. Zauważono również, że nieprzyjemne zapachy takie jak zgnilizna czy coś zjełczałego dużo szybciej były rozróżniane od przyjemnych przez mózg, mózg odczytywał je w 300 milisekund po wystąpieniu, natomiast zapachy miłe jak kwiaty czy owoce odczytywał od 600 do 850 milisekund.

Badacze z Uniwersytetu Rochester odkryli co dzieje się w mózgu, kiedy dociera do niego silny zapach. Kluczową rolę w interpretacji zapachu przez mózg odgrywają włókna odśrodkowe, które odpowiadają za połączenia nerwowe, które przenoszą impulsy z różnych części układu nerwowego do odpowiednich obszarów odpowiadających za odczuwanie w mózgu.

Naukowcy odkryli również części mózgu, które są odpowiedzialne za łączenie zapachów ze słowami. Badali mózgi osób, które miały za zadanie skojarzyć słowa z zapachami, okazało się że te dwa zadania aktywowały całkowicie inne obszary w mózgu. Odkrycie to może być pomocne przy opracowywaniu testów zapachowych na demencję. Dokładne badania w tym temacie można przeczytać w Journal of Neuroscience.

Opisywanie zapachów jest dla większości osób trudne, lecz niektóre społeczności rdzennych ludzi mają swój własny język zapachowy, który kształtuje się u nich od najmłodszych lat.

Na pograniczu Tajlandii i Malezji znajduje się społeczność Jahai, która doskonale opisuje aromaty, zna praktycznie każdy zapach roślin, które rosną w lasach deszczowych, ma to kluczowe znaczenie, ponieważ wiele roślin jest do siebie łudząco podobnych, pomyłka może skutkować śmiercią, odróżniane są za pomocą zapachu.

Raport Psychology Today podaje, że zdolności węchowe jak i emocjonalne są zakorzenione w tej samej strukturze sieci mózgowych nazwanych układem limbicznym, ośrodek węchowy oddziaływuje również na hipokamp, który jest obszarem mózgu zaangażowanym w tworzenie wspomnień. Informacje sensoryczne, które przetwarza mózg dają wiadomości o zapachu. Naukowcy z Massachusetts Institute of Technology w Stanach Zjednoczonych zmapowali nieznane wcześniej węchowe ścieżki, które pomogły wyjaśnić jak zapach może wpływać na zachowanie. Naukowiec Miyasaka oraz jego zespół odkryli 5 regionów mózgu, które przekazują informacje jak poszczególne neurony reagują na zapachy. Miyasaka wyjaśnił iż “Wyższe ośrodki węchowe odczytują mapy zapachowe przez co tworzą formy prezentacji zmysłowych. Następnie są dalej przetwarzane, prowadząc do określonej reakcji behawioralnej”.

Trwają badania na temat wykorzystywania oraz wpływu zapachu podczas snu. Badania prowadzą dwa ośrodki, Instytut Nauki Weizmanna w Izraelu oraz Uniwersytet w Tel Awiwie.

Sen ma kluczowe znaczenie dla dobrze działającej pamięci. Naukowcy już dawno odkryli iż brak snu lub kiedy jest on zaburzony znacznie pogarsza pamięć lub może nawet doprowadzić do jej utraty. W badaniach próbuje się wzmacniać procesy pamięciowe za pomocą zapachów podczas snu. Naukowcy uważają, że w przyszłości manipulacja konsolidacją pamięci podczas snu za pomocą zapachu może mieć zastosowanie kliniczne, być może technika ta będzie mogła pomagać w odzyskaniu pamięci osobom, które ją utraciły na skutek udaru, urazu mózgu czy przy PTSD.

Możliwości ludzkiego zmysłu węchu są ogromne, przed badaczami jeszcze wiele lat badań oraz odkryć.

Zapadł mi w pamięci pewien artykuł naukowy z czasów studiów, było w nim opisane jak doskonałą pamięć mają rdzenni ludzie, nie pamiętam już jaka to była społeczność, lecz wnioski były imponujące. W skrócie, badany mężczyzna zabrany do Nowego Jorku ze swojej społeczności potrafił zapamiętać dokładnie każde słowo z filmu, który mu puszczono, nie był wyjątkiem wśród swojej społeczności. Pisząc dzisiejszy artykuł przypomniało mi się to badanie. Nie było tam nic o zapachu, a mogłoby być to interesujące, ciekawi mnie czy społeczność od małego kładła nacisk na dzieci by uczyły się zapachów oraz odpowiedniego ich nazewnictwa, być może ma to wpływ na genialne zapamiętywanie, pomijam fakt, że ludzie ci nie byli narażani na przytłaczającą ilość bodźców, z którymi nasze mózgi każdego dnia muszą sobie radzić.

𝗭𝗮𝗽𝗿𝗮𝘀𝘇𝗮𝗺 𝗻𝗮 𝗴𝗿𝘂𝗽𝗲̨ 𝗯𝗼𝘁𝘁𝗮𝗻𝗶𝗰𝘂𝗺 𝗽𝗿𝘇𝘆𝗹𝗮̨𝗱𝗲𝗸 𝗻𝗮𝘁𝘂𝗿𝗮𝗹𝗻𝘆𝗰𝗵 𝘇𝗮𝗽𝗮𝗰𝗵𝗼́𝘄 https://www.facebook.com/groups/793685331224789, gdzie kontynuuję temat zapachów i mózgu, dzielę się tam niektórymi zapachami naturalnymi, które mają dobry wpływ na nasz mózg.

Pierwsza litografia przedstawia pień mózgu i pochodzi z roku 1800, druga litografia to przekrój mózgu i pochodzi z roku ok. 1810.

opracowała Monika Opieka